In de periode tussen januari 2010 en december 2018 is er een duidelijk proces van flexibilisering gaande in de creatieve industrie. Dat is een van de hoofdconclusies uit het onderzoek ‘Arbeidsmarktflexibilisering en inkomen in de creatieve industrie‘ van AIAS-HSI, een onderzoeksinstituut dat is verbonden aan de juridische faculteit van de Universiteit van Amsterdam.
Vervanging vaste contracten?
Het onderzoek, dat is verricht door Wike Been en Maarten Keune, toont aan dat het aantal vaste contracten in de creatieve industrie is gedaald. Eind 2018 is het aantal zzp’ers zelfs in de meerderheid. Dat betekent overigens niet dat zelfstandigen per definitie het aandeel vaste contracten hebben vervangen. In sommige branches is daar wel sprake van (publicrelationsbureaus, reclamebureaus en producenten van podiumkunst) maar de daling van ‘vast’ is ook te wijten aan het feit dat sectoren waar vast de norm was zijn gekrompen (architectenbureaus en uitgeverijen), terwijl sectoren waar zzp’ers al een belangrijke rol speelden zijn gegroeid. Dit laatste voorbeeld doet zich met name voor in deelsectoren waar ‘artistieke expressie’ het meest centraal staat (o.a. beoefening van podiumkunst, tv & film en fotografie).
Zwakke onderhandelingspositie
Ook wordt in het rapport wordt onderschreven dat het zzp’ers in de creatieve sector vaak ontbreekt aan een sterke onderhandelingspositie. Dit wordt enerzijds toegewezen aan de voorkeuren van de werkenden zelf: autonomie en creatieve vrijheid worden doorgaans verkozen boven andere arbeidsvoorwaarden. Anderzijds is er voor veel functies binnen de sector een aanbod van arbeid die de vraag ver overtreft. Deze combinatie van factoren heeft als gevolg dat werk- en opdrachtgevers eenvoudiger flexibele arbeidsrelaties kunnen opleggen en zijn de inkomens van grote groepen in de sector relatief laag.
Vier lessen voor de HR-praktijk
Eind 2020 publiceerde AIAS-HSI een ander onderzoek naar de ontwikkelingen op de gehele arbeidsmarkt en arbeidsverhoudingen. De vier lessen uit dat onderzoek voor de HR-praktijk lijken, mede op basis van dit specifieke onderzoek, tevens goed toepasbaar in de creatieve industrie. Zeker gezien het feit dat het zzp’ers ontbreekt aan een deugdelijk vertegenwoordiging op het gebied van arbeidsvoorwaardenbeleid is het van belang dat HR-professionals in de sector zich bewust zijn van de soms kwetsbare positie van deze groep werkenden.
Het gehele onderzoek is te lezen in het zesde deel van de serie Kort & Bondig en te vinden via de volgende link:
Kort & Bondig 6 – Arbeidsmarktflexibilisering en inkomen in de creatieve industrie