Een veelgestelde vraag is of er onder de nieuwe Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) nog een proeftijd overeen mag worden gekomen met een werknemer. Het korte antwoord daarop is: 'Ja, dat mag'. Uiteraard zijn er wel aanvullende voorwaarden verbonden aan het opnemen van proeftijd en de lengte hiervan. In dit artikel gaan we nader in op deze aanvullende voorwaarden.
Wat is proeftijd?
Het is niet ongebruikelijk om een proeftijd overeen te komen. Ook in de culturele en creatieve sector zien we regelmatig dat er in een arbeidsovereenkomst een proeftijdbeding wordt opgenomen. Veelal netjes conform de regels maar soms gaat het verkeerd.
Je kunt de proeftijd zien als een periode van een soort kennismaking waarin werkgever en werknemer elkaar kunnen leren kennen en voor afloop van de proeftijd kunnen bepalen of zij denken dat de samenwerking een succes zal worden.
Voor opzegging tijdens de proeftijd heeft de werknemer geen reden nodig. Maar let op: de werknemer heeft mogelijk geen recht op een WW-uitkering wanneer deze zélf ontslag neemt (tijdens de proeftijd).
De opzegging van de werkgever moet daarentegen wel met redenen zijn omkleed. Onder omstandigheden kan de werknemer het proeftijdontslag aanvechten met een beroep op:
- misbruik van bevoegdheid (in geval van discriminatie);
- het niet in acht nemen van het goed werkgeverschap;
- het ongeldig zijn van de proeftijd doordat niet aan de juridische vereisten is voldaan.
Was er niet sprake van een proeftijd van zes maanden onder de WAB?
Lange tijd heeft het er inderdaad naar uitgezien dat met de invoering van de WAB de mogelijkheid zou ontstaan om een proeftijd van zes maanden overeen te komen. Weliswaar zouden werkgever en werknemer dan wel direct een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd moeten sluiten. Echter is het niet zo ver gekomen en de proeftijd van zes maanden is niet in de wet opgenomen. Maar hoe zit het dan wel met de proeftijd?
Mag er een proeftijd worden overeengekomen en zo ja, hoe lang?
Arbeidsovereenkomst korter dan zes maanden?
Wanneer een arbeidsovereenkomst korter dan zes maanden duurt mag er geen proeftijd worden opgenomen. Mocht er toch een proeftijd worden opgenomen in de overeenkomst dan is deze nietig (ongeldig). De consequentie wanneer de werkgever in zo'n geval toch opzegt is dat hij het volledige loon verschuldigd is over de resterende maanden van de arbeidsovereenkomst.
Arbeidsovereenkomst tussen zes maanden en twee jaar?
Wanneer de arbeidsovereenkomst meer dan zes maanden maar korter dan twee jaar duurt dan mag er wel een proeftijd worden afgesproken. In dit geval mag de proeftijd maximaal een maand bedragen. Daarvan mag alleen bij cao worden afgeweken in het nadeel van de werknemer. In dat geval kan dat de proeftijd worden opgerekt tot maximaal twee maanden.
Proeftijd bij een arbeidsovereenkomst die niet op een specifieke datum eindigt?
Wanneer het einde van een arbeidsovereenkomst niet aan een bepaalde datum is gebonden (bijvoorbeeld bij een project of vervanging van andere arbeidskracht wegens ziekte) dan geldt een maximale proeftijd van een maand. Ook hier mag weliswaar weer per cao worden afgeweken, maar wederom tot maximaal twee maanden.
Arbeidsovereenkomst van twee jaar of langer?
Wanneer er een arbeidsovereenkomst van twee jaar of langer (bijvoorbeeld onbepaalde tijd) wordt overeengekomen dan kan er een proeftijd van twee maanden worden overeengekomen.
Hoe moet een proeftijd worden vastgelegd?
Ook mag er geen verschil zijn in de duur van de proeftijd tussen de werknemer en werkgever. Wanneer partijen zich niet aan bovenstaande regel houden dan is het proeftijdbeding nietig en kunnen partijen zich er niet op beroepen.
Proeftijd bij een opvolgend contract?
Wanneer de werknemer na de eerste arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd een opvolgende arbeidsovereenkomst krijgt aangeboden dan mag er in beginsel geen (nieuwe) proeftijd overeen worden gekomen. Er geldt overigens een uitzondering: wanneer de nieuwe functie (waarvoor de nieuwe arbeidsovereenkomst geldt) evident andere vaardigheden en verantwoordelijkheden vereist, dan mag er wel een proeftijd worden afgesproken conform bovenstaande regels.